CONNECTING CLYWEDOG
(scroll down for English)
Wedi'i ariannu gan Gyngor Celfyddydau Cymru, mae Cysylltu Clywedog yn brosiect sy'n gweithio gyda'r gymuned i ddathlu hanes, natur a photensial Clywedog ar gyfer gweithgareddau yn yr ardal. Ei nod yw sefydlu cyfleoedd iechyd a lles i bawb, gan ein galluogi i gysylltu a chydweithio i sicrhau dyfodol cynaliadwy a chadarnhaol am flynyddoedd i ddod. Bydd y lleoliad anghysbell, gwledig yn sefydlu Clywedog fel canolfan gref a gwydn ar gyfer celfyddydau cynhwysol.
Er ein bod yn arwain ar y prosiect, mae hwn i raddau helaeth yn brosiect cymunedol, sy’n cynnwys sgwrs dryloyw ac agored gyda phawb a hoffai gymryd rhan.
Mae’r cynnig yn cynnwys y cyfle i gael:
- Cyfleoedd ar gyfer dosbarthiadau celf i hybu lles ac iechyd meddwl
- Mynd i'r afael â gwahaniaethu ac anfantais gyda chelf hygyrch
- Creu cyfleoedd i artistiaid lleol
- Cynhyrchu creadigrwydd sydd wedi’i wreiddio yn ein bro a’r iaith Gymraeg
Cerfluniau gan Glenn Morris
Mae triawd o gerfluniau wedi eu creu gan yr artist lleol Glenn Morris; wedi'u cerfio o bren lleol, mae'r cerfluniau'n archwilio gorffennol, presennol a dyfodol Llyn Clywedog. Dyma eiriau Glenn yn disgrifio’r cerfluniau:
"Mae Coedwig Hafren wedi'i henwi ar ôl yr Afon Hafren. Mae 'Hafren' yn driptych cerfluniol ac fe'i gwnaed fel adlewyrchiad o'r ardal sy'n amgylchynu Cronfa Ddŵr Clywedog, y goedwig ei hun a thirwedd newidiol.
Torrwyd y pren yn y cerfluniau o goed sbriws a chwythwyd gan y gwynt a gwympodd i lawr yn y goedwig ychydig filltiroedd o Glywedog. Ychydig islaw'r argae enfawr mae adfeilion mwynglawdd plwm Bryntail a fyddai, yn y 19eg ganrif, wedi bod yn fwrlwm prysur o weithgaredd wrth i'r plwm a gloddiwyd gael ei lwytho a'i gludo i Lanidloes cyn cael ei gludo i lawr yr Afon Hafren. Caeodd y mwynglawdd ym 1884. Mae'r delweddau ar y cerfluniau wedi cael eu castio mewn plwm i adlewyrchu'r hanes hwn.
Y cerfluniau unigol
A Graptolit
Mae Coedwig Hafren, a blannwyd yn y 1930au, bellach yn olygfa gyfarwydd i ni, ond islaw'r gorchudd coed gwyrdd a thrwchus mae creigiau sy'n dyddio'n ôl i'r ffin rhwng y cyfnodau Ordofigaidd a Silwraidd — 440 miliwn o flynyddoedd yn ôl — ac sy'n nodi adeg y 'difodiant torfol' cyntaf. O fewn y creigiau hyn mae un gweddill o fywyd hynafol yn parhau: olion ffosil creadur a elwir yn Graptolit. Gelwir y ffurf bennaf yn y creigiau hyn yn 'Metabolograptus persculptus'. Yn yr amser ers i'r anifail hwn fyw, miliynau dirifedi o flynyddoedd yn ôl, mae'r Ddaear wedi newid yn fawr, daeth y deinosoriaid cyn mynd (mewn difodiant torfol arall) ac ymddangosodd mamaliaid, gyda bodau dynol yn cyrraedd yn llawer hwyrach.
B Bele’r Coed
Mae'r anifail bach hwn, y credwyd unwaith ei fod wedi diflannu, bellach yn byw unwaith eto yng Nghanolbarth Cymru. Mae'n cael ei gydnabod gan ei wddf melyn, ac mae'n ddringwr ystwyth ac yn byw ar gnofilod bach, cnau ac aeron. Ar un adeg, roeddent yn un o'r anifeiliaid mwyaf cyffredin ym Mhrydain, ond oherwydd colli cynefin (rhywbeth sy'n bygwth bywyd gwyllt ledled y byd ar hyn o bryd), cael eu saethu yn oes Fictoria fel 'chwaraeon', eu hela a'u dal am eu ffwr a'u herlid gan giperiaid, bu farw allan bron yn llwyr. Ond, wrth i'n hagweddau ddechrau newid, mae gwerth bywyd gwyllt i ni yn dechrau cael ei ddeall a gobeithio y bydd cymdeithas yn dechrau byw ochr yn ochr â'n rhywogaethau brodorol rhyfeddol ac nid eu dinistrio.
C Clifden Nonpareil (Ôl-adain Las)
Gwyfyn mawr a hardd sydd, gyda'r newid yn yr hinsawdd, yn dod yn fwy cyffredin. Mae'n 'wladychwr' diweddar ac yn wyfyn y gallem fod yn gweld mwy ohono yn y dyfodol. Ei blanhigyn bwyd yw Aethnen, ac mae'n hedfan yn ystod mis Awst i fis Hydref. Wrth i'r hinsawdd a chynefinoedd newid, bydd bywyd gwyllt yn manteisio ar yr 'amodau newydd' ac, mewn modd manteisgar, yn symud i mewn i'r diriogaeth; bydd eraill, na allant symud, yn marw allan.
Efallai, ar adegau, y dylem fyfyrio ar sut, fel rhywogaeth, yr ydym yn trefnu ein cymdeithas a sut mae'r ymgyrch gyson am dwf ac elw yn effeithio ar y rhywogaethau yr ydym yn rhannu'r Ddaear â hwy. Mae colli cynefinoedd, llygredd a'n canfyddiad ohonom ein hunain fel y ffurf 'dominyddol' o fywyd i gyd yn cael effaith ddramatig ar ein hamgylchedd. Mae bodau dynol wedi bodoli am amser byr iawn yn unig ar y Ddaear ac eto mae'r difrod a achoswyd wedi bod yn enfawr. Efallai y bydd rhywogaethau'n addasu ond, os yw'r gymdeithas gyfan yn parhau ar ei chwrs presennol, a allwn ni?"
Gweithdai Creadigol
I gyd-fynd â cherfluniau Glenn, gwahoddwyd grwpiau cymunedol lleol i gymryd rhan mewn amrywiaeth o weithdai creadigol wedi’u hysbrydoli gan yr un themâu, gan weithio gyda deunyddiau cyffyrddadwy gan gynnwys papur wedi rhwygo a chlai i ddehongli’r dirwedd, dail a bywyd gwyllt o amgylch Llyn Clywedog, gan gefnogi lles meddyliol trwy greadigrwydd hygyrch ac ymwybyddiaeth ofalgar.
Mae ysgolion lleol a grwpiau cymunedol wedi bod yn dehongli'r dirwedd gyda deunyddiau wedi'u hailgylchu, gan archwilio lliw, gwead a haenu i greu darnau celf syfrdanol!
CYSYLLTU CLYWEDOG
Yn ystod hanner tymor yr hydref, cynhaliwyd gweithdy collage tirwedd arall a gweithdy clai, a fwynhawyd gan bob oed.
Roedd y creadigrwydd yn anhygoel, gyda’r cyfranogwyr yn creu consertina a thirweddau codi’r fflap, yn ogystal â chynefinoedd clai bach gyda manylder anhygoel!
Cawsom adborth gwych ar y sesiynau hyn:
"Gwych i bob oed, i blant a rhieni."
“Roeddwn i wrth fy modd â’r profiad hwn ac rwy’n diolch i’r tîm am fore hyfryd.”
“Llawer o hwyl, ymlaciol iawn. Archwiliais ychydig o dechnegau nad wyf wedi'u gwneud o'r blaen."
Os hoffech chi fod yn rhan o’r prosiect, yn adnabod grŵp cymunedol a fyddai â diddordeb mewn mynychu gweithdai creadigol neu i gael gwybod mwy, anfonwch e-bost at office@radiatearts.co.uk neu ymunwch â’n grŵp Facebook yma.
Funded by Arts Council Wales, Connecting Clywedog is a project which works with the community to celebrate Clywedog's history, nature and potential for activities in the area. It aims to establish health and wellbeing opportunities for all, enabling us to connect and work together to ensure a sustainable and positive future for years to come. The remote, rural location will establish Clywedog as a strong and resilient centre for inclusive arts.
Although we are leading on the project, this is very much a community project, which involves a transparent and open conversation with everyone who would like to be involved.
The proposal includes the opportunity to have:
- Opportunities for art classes to boost wellbeing and mental health
- Address discrimination and disadvantage with accessible art
- Create opportunities for local artists
- Produce creativity that is grounded in our locality and the Welsh language
CONNECTING CLYWEDOG
Sculptures by Glenn Morris
A trio of sculptures have been created by local artist Glenn Morris; carved from local timber, which explore the past, present and future of Llyn Clywedog. Here are Glenn's words describing the sculptures:
"‘Hafren’ is Welsh for Severn and the Hafren Forest is named after the River Severn. ‘Hafren’ is a sculptural triptych and has been made as a reflection on the area that surrounds Clywedog Reservoir, the forest itself and a changing landscape.
The timbers in the sculptures were cut from windblown spruce trees that fell down in the forest just a few miles from Clywedog. Just below the huge dam lie the ruins of Bryntail lead mine which, in the 19th century, would have been a busy, smoking hive of activity as the mined lead was loaded and taken to Llanidloes before being transported down the River Severn. The mine closed in 1884. The images on the sculptures have been cast in lead to reflect this past history.
The individual sculptures
A Graptolite
Planted in the 1930s, the Hafren Forest is now a familiar sight for us, but below the green and dense tree cover lie rocks that date back to the boundary between the Ordovician and Silurian periods – 440 million years ago – and mark the time of the first ‘mass extinction’. Within these rocks a single remnant of ancient life remains: fossil traces of a creature known as a Graptolite. The predominant form in these rocks is called ‘Metabolograptus persculptus’. In the time since this animal lived, countless millions of years ago, the Earth has undergone huge change, the dinosaurs came and went (in another mass extinction) and mammals appeared, with humans arriving much later.
B Pine Marten
This little animal, once thought to be extinct, is now once again living in Mid Wales. Recognised by its yellow ‘bib’, it is an agile climber and lives on small rodents, nuts and berries. They were once one of the most common animals in Britain, but due to loss of habitat (something currently threatening wildlife throughout the world), being shot in Victorian times for ‘sport’, hunted and trapped for their fur and persecuted by gamekeepers, they died out almost completely. But, as our attitudes are starting to change, the value of wildlife to us is beginning to be understood and hopefully society will begin to live alongside our wonderful native species and not destroy them.
C Clifden Nonpareil (Blue Underwing)
A large and beautiful moth that, with the changing climate, is becoming more common. It is a recent ‘colonist’ and a moth that we might be seeing more of in the future. Its food plant is Aspen, and it flies during August to October. As climate and habitats change, wildlife will exploit the ‘new conditions’ and, in an opportunist manner, move in to the territory; others, unable to move, will die out.
Perhaps, on occasions, we should reflect on how, as a species, we organise our society and how the constant drive for growth and profit affect the species with which we share the Earth. Habitat loss, pollution and our perception of ourselves as the ‘dominant’ life form all have a dramatic effect on our environment. Humans have existed for only a minute time on Earth and yet the damage caused has been enormous. Species might adapt but, if society as a whole continues on its present course, can we?"
Creative Workshops
To complement Glenn's sculptures, local community groups were invited to take part in a variety of creative workshops inspired by the same themes, working with tactile materials including torn paper and clay to interpret the landscape, foliage and wildlife around Llyn Clywedog, supporting mental wellbeing through accessible creativity and mindfulness.
Local schools and community groups have been interpreting the landscape with recycled materials, exploring colour, texture and layering to create some stunning pieces of art!
During the autumn half term, we
held another landscape collage workshop and a clay workshop, which were enjoyed by all ages.
The creativity was amazing, with participants creating concertina and lift-the-flap landscapes, as well as tiny clay habitats with incredible detail!
We've had wonderful feedback on these sessions so far:
"Great for all ages, children and parents."
"I absolutely loved this experience and I give my thanks to the team for a lovely morning."
"Great fun, very relaxing. I explored a few techniques I have not done before."
If you would like to be involved in the project, know a community group who would be interested in attending creative workshops or to find out more, please email office@radiatearts.co.uk or join our Facebook group here.